Miesiąc: październik 2017

W pracach naukowych i podręcznikach za łacińską nazwą gatunkową jest wymieniane nazwisko autora, zwykle w skrócie. Stawianie nazwiska autora obok rośliny, o której się pisze, ma swoje uzasadnienie. Chodzi bowiem o podkreślenie, że jest właśnie mowa o tej roślinie, bo może być również inna, o takiej samej nazwie. Istnienie homonimów uzasadnia konieczność podawania nazwisk autorów przy nazwach roślin. Dość często przy łacińskiej nazwie rośliny występują skróty nazwisk dwóch autorów, którzy daną roślinę opisali wspólnie. Często również występują nazwiska dwóch autorów, lecz jedno z nich jest w nawiasie, np. Sorbus aria (L.) Cranz., Sorbus intermedia (Ehrh.) Pers. Znaczy to, że opis rośliny był wykonany w różnym czasie. Opis wykonany przez drugiego autora mógł być uzupełnieniem lub wyjaśnieniem dotyczącym opisywanego gatunku. Stąd nazwisko pierwszego autora w nawiasie i drugie obok bez...

Synonimy są to nazwy o różnym brzmieniu, które mają to samo znaczenie. Synonimy powstały w wyniku opisywania jednej rośliny przez różnych autorów, w różnych okresach czasu. Każdy z autorów dawał własną diagnozę i określał roślinę własnym terminem łacińskim, np. Betula alba L., Betula pendula Roth., Betula verrucosa Ehrh. Jeden z tych terminów obowiązuje, podaje się również niektóre częściej używane, zwykle w nawiasie. Homonimy są to terminy jednakowo wymawiane, ale nie równoznaczne, np. Fraxinus bungeana D.C., ma taką samą nazwę jak odmiana jesionu chińskiego Fraxinus bungeana Hance — są to zupełnie inne...

Odmiana jest niższą jednostką botaniczną. Rośliny objęte terminem odmiana (varietas) różnią się od typu, występują w zespołach naturalnych i rozmnażają się generatywnie, np. Syringa amurensis var. japonica, Pseudotsuga taxifolia var. glauca, Larix decidua var. polonica. Niekiedy też odmiany są uznawane za odrębne gatunki, np. Larix polonica. Terminem odmiana są określane również rośliny pochodzące ze stanowisk naturalnych lub z hodowli, które mają zastosowanie w ogrodnictwie dzięki swoistym cechom plastycznym lub charakterystycznej budowie. Przez odmiany uprawne (kultywar = cultivar = cv.) są określane obecnie wszystkie formy roślin, które powstały z hodowli. Termin varietas odnosi się wyłącznie do odmian botanicznych, które występują w naturze i tworzą niekiedy własne zespoły, przy tym rozmnażają się generatywnie, gdyż mają zdolność przekazywania swych cech potomstwu. Nazwy odmian uprawnych przyjęto obecnie pisać dużą literą w pojedynczym...

Nazwa gatunkowa jest zwykle przymiotnikiem, który określa charakterystyczną cechę danej rośliny, np. Sambucus nigra — ma czarne owoce, Tilia cordata — ma liście sercowate, Buxus sempervirens — jest wiecznie zielony. Często też wskazuje ona pochodzenie drzewa lub krzewu, np. Larix sibrica — gatunek syberyjski, Pieris japonica — pieris z Japonii, Acer pennsylvanicum — pochodzi ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, Clematis alpina — gatunek alpejski. Niekiedy nazwa gatunkowa pochodzi od nazwiska, np. Syringa x prestonae (Izabela Preston), Malus sargenti (Charles Sargent), Pseudo- tsuga douglassi (David Douglas). Nazwa gatunkowa charakteryzuje też wymagania ekologiczne, np. Pinus silvestris, Quercus palustris, Acer ccmpestre. Występują również nazwy gatunkowe związane z fenologią rośliny, np. Prunus serotina, Cotoneaster praecox lub określające wielkość drzewa lub...

Nazwa rodzajowa, pierwsza w nazwie rośliny, jest rzeczownikiem w pierwszym przypadku liczby pojedynczej. Wiele nazw jest pochodzenia greckiego, np. Euonymus, Rhus (sumak), lub łacińskiego, np. Cornus, Rosa, Ulmus, Acer. Nazwy te mają swoje uzasadnienie, wyrażają bowiem w pewien sposób podobieństwo rośliny do przedmiotu, od którego zostały nazwane, np. Calycanthus od gr. Kalyx (kielich), Staphylea od gr. Staphyle (grono), Cornus od łac. Cornus (róg — twarde drewno). Wiele nazw roślin pochodzi od nazwisk wybitnych ludzi, np. Linnaea borealis na cześć Linneusza, Mahonia na cześć botanika Mahona, Kalmia na cześć botanika szwedzkiego...

Twórcą obecnej nomenklatury w botanice był szwedzki uczony Karol Linneusz. W dziele pt. Species plantarum wprowadził Linneusz własną, inną niż jego poprzednicy, podwójną nomenklaturę, którą stosował do wszystkich spisywanych przez siebie gatunków roślin (także zwierząt). Zasada podwójnej nazwy, chociaż jest jednym z systemów sztucznych, obowiązuje obecnie. Według tego układu każda roślina ma podwójną nazwę: rodzajową i...

Kształt drzewa lub krzewu zależy od układu gałęzi, który jest właściwy poszczególnym gatunkom i odmianom (mowa tu o kształtach naturalnych roślin rosnących swobodnie, na które nie mają wpływu czynniki zewnętrzne powodujące zniekształcenia koron, np. bliskie sąsiedztwo budynku, drzew). Różnorodność kształtów koron drzew, jakie spotyka się w naturze, można sprowadzić do kilku zasadniczych typów: kulisty, kopulasty, jajowaty, stożkowaty, walcowaty, kolumnowy, zwisły, nieregularny. Kulistą koronę mają np.: klon zwyczajny, grab pospolity oraz odmiany typowo kuliste, które są rozmnażane przez szczepienie, np. Robinia pseudoacacia, Prunus cerasus ,Umbraculifera’. Korona kopulasta jest zbliżona do kulistej, jednak w części dolnej zachowuje linię prostą. Są to korony wybitnie cieniste, o zarysowanej sylwetce. Typowe korony kopulaste mają lipy, kasztanowce, buki. Korona jajowata występuje u wielu drzew w młodym wieku. Niektóre gatunki drzew zachowują kształt jajowaty o wydłużonym, zaokrąglonym wierzchołku oraz półkolistej podstawie w starszym wieku, np. lipa srebrzysta, topola berlińska, limba. Korona stożkowata występuje u drzew, u których rozrost osi głównej jest silniejszy od osi bocznych. Układ ten spotykany u drzew iglastych jest różny dla poszczególnych gatunków. O kształcie stożka decyduje proporcja między szerokością podstawy a wysokością. Istnieje więc np. korona szerokostożkowata (cypryśnik błotny, niektóre świerki) i korona wąskostożkowata (świerk serbski). Korona walcowata jest pewną odmianą formy stożkowatej. Powstała ona w wyniku rozszerzania się części górnej drzewa i zacierania się różnicy szerokości między wierzchołkiem a częścią dolną korony. Układ walcowaty występuje np. u jodły pospolitej, olszy czarnej....

Krzewinki. Krzewinki są niższe od krzewów, często płożące, osiągają wysokość najwyżej 50 cm. Pędy ich są zdrewniałe, cienkie, zawsze wieloletnie. Nasze gatunki rodzime rosną w runie leśnym (Vaccinium vitis idaea). Często spotykaną krzewinką jest zimozielony barwinek (Vinca minor) oraz niektóre wierzby (Saliz herbacea, Saliz reticulata). Pnącza. Jest to grupa roślin drzewiastych (również i zielnych) o znacznie wydłużonych cienkich pędach, które mogą rosnąć do góry tylko za pomocą podpory; sposób wspinania pnączy bywa różny i tworzy podstawę klasyfikacji pnączy. Pnącza można więc podzielić na: prymitywne, owijające i samoczepne. Pnącza prymitywne są formą przejściową między krzewami zwykłymi a pnączami właściwymi. Nie mają one prawdziwych organów czepnych, lecz tylko kolce, którymi pomagają sobie wznosić się pełzając po roślinach rosnących w pobliżu lub innych przedmiotach. Pnącza owijające stanowią pierwszą grupę pnączy właściwych. W grupie tej występują pnącza, które owijają się całą rośliną spiralnie i w ten sposób wznoszą się do góry, przy czym jedne zawijają się w prawą stronę (Wisteria sinensis), inne w lewą stronę (Schisandra chijiensis). Niektóre pnącza tej grupy mają do wspinania specjalne organa, tzw. wąsy czepne, rozmieszczone wzdłuż pędu po przeciwnej strome pąka. Końce wąsów są wrażliwe na dotknięcie, wykonują ruchy kołowe i obwijają się wokół cienkich przedmiotów (pędów), jakie napotykają przy posuwaniu się w górę. Wąsy czepne są właściwe całemu rodzajowi Vitis. Istnieją też pnącza mające zdolność obwijania się ogonkami liściowymi lub szypułkami kwiatowymi, np. powojniki (Clematis). Pnącza samoczepne...