Miesiąc: październik 2017

Do rodziny Pinaceae należą drzewa o dużej skali wielkości, niekiedy także krzewy. Mają one igły zimozielone (Pinus, Picea) lub sezonowe (Larix), różnej długości i kształtu, np. długość igieł niektórych sosen dochodzi do 20 cm, świerków natomiast zaledwie do 10 mm (Picea orientalis). Podobnie kształt igieł w przekroju u poszczególnych rodzajów jest różny, np. u jodeł igły są płaskie, u świerków (P. pungens) czworokątne, u sosen, zależnie od gatunku koliste, półkoliste lub jako wycinek koła (P. rigida, P. strobus). Drzewa są jednopienne, kwiaty rozdzielnopłciowe; męskie w kształcie krótkich kotek, złożone z pręcików, kwiatostany żeńskie szyszkowate, owocolistki ułożone spiralnie (niekiedy okółkowo), wzdłuż osi, na których leżą u nasady po dwa zalążki. Pod owocolistkami, tzw. łuskami nasiennymi, znajdują się łuski płonne, tzw. wspierające, różnej wielkości u poszczególnych rodzajów. Nasiona u większości gatunków mają aparat lotny (skrzydełko) ułatwiający rozsiewanie. Niektóre sosny mają nasiona w kształcie dużych, jadalnych orzeszków bez skrzydełek (Pinus cembra). Kształt i wielkość nasion, jak również skrzydełek u poszczególnych rodzajów i gatunków jest różny. W drewnie i igłach drzew należących do tej rodziny występują przewody żywiczne wytwarzające żywicę. Do rodziny tej należą m.in. następujące rodzaje: Abies, Pseudotsuga, Tsuga. Picea, Larix, Pinus. Jodły są to drzewa, rzadko krzewy, zimozielone, o koronach stożkowatych, różnej szerokości podstawy. Oś drzewa zaznaczona przedłużającym się pniem — strzałą, która u poszczególnych gatunków ma różny stopień zbieżystości. Kora zwykle cienka, u młodych osobników gładka, często z pęcherzykami żywicznymi,...

Ginkgo biloba — Miłorząb chiński (M. dwuklapowy). Występuje w Chinach południowo-wschodnich jako rodzimy, często sadzony w krajach sąsiednich (Japonia, Korea oraz w innych częściach świata. Wysokość drzewa 20-25 m (w ojczyźnie do 40 m). Średnica korony 10-15 m. Korona szerokostożkowata, lekka w budowie, o wyraźnie zaznaczonej strzale (niekiedy dwóch). Kora na pniu gruba o głębokich bruzdowatych spękaniach. Pędy grube, o licznych krótkopędach (podobieństwo do gruszy polnej). Liście wachlarzowate, na długich ogonkach, o unerwieniu dychotomicznym, z wycięciem na górze blaszki — stąd dwuklapowy. Układ liści skrętoległy. Drzewa dwupienne, rozdzielnopłciowe. kwiaty na krótkopędach, męskie w niewielkich kotkach, żeńskie po dwa na długiej szypułce. Nasienie w kształcie wypukłej pestki o dwu, niekiedy o trzech kantach, okryte mięsistą osnówką, w kształcie okrągłej zielonej śliwki, barwiącej się jesienią na kolor żółty. Miąższ dojrzały galaretowaty, o nieprzyjemnej woni. Oczyszczone nasiona srebrzystobiałe, połyskliwe (Ginkyo — srebrny owoc), jądro jadalne. Miłorząb można rozmnażać przez siew nasion na wiosnę po stratyfikacji lub wegetatywnie przez sadzonki z pędów i krótkopędów, z których otrzymuje się okazy karłowate, bez strzały Miłorząb rośnie dobrze na glebach ciężkich i średnich, dostatecznie wilgotnych, na lekkich i suchych wzrost bardzo powolny; na glebach podmokłych rośnie źle. Drzewo wybitnie światłolubne, odporne na mróz. Przemarzaj.? jedynie siewki. Wykazuje dużą odporność na zanieczyszczenie powietrza w miastach i okręgach przemysłowych, dobrze rośnie w okolicach nadmorskich. Nie podlega chorobom i nie jest atakowany przez żadne szkodniki. Miłorząb jest drzewem długowiecznym,...

Oprócz paproci gruntowych do rodziny Polypodiaceae należą paprocie szlarniowe, bytujące przeważnie w lasach tropikalnych. Adiantum cuneatum — Adiantum klinowe. Pochodzi z Ameryki tropikalnej. Liście pierzasto złożone, listki pojedyncze, drobne, wachlarzowatotrójkątne, zwężające się klinowato w długi, gładki, połyskujący ogonek, o brunatnej barwie. Zarodnie osadzone na spodniej stronie listków w postaci kulistych, brunatnych plamek, nie wytwarzają prawie wcale zarodników. Adiantum klinowe jest rozmnażane przez podział w lutym—marcu. Po dokonanym podziale umieszcza się rośliny na ciepłym spodzie w mnożarce. Po 4-6 tygodniach, gdy zaczynają rosnąć i wytwarzać nowe liście, sadzi się je do doniczek o średnicy 8-1O cm, a gdy się rozrosną, przesadza do większych (10-12 cm). Najlepiej rosną w ziemi lekkiej (mieszance ziemi wrzosowej, liściowej i piasku). Podczas wiosny i lata uprawia się adiantum w szklarni ciepłej w temperaturze ok. 20°C. W okresie jesiennym (okres spoczynku) należy przetrzymywać w szklarni o temperaturze 15°C. Uprawiane jest na zieleń do wiązanek, 1 m2 uprawy może wydać ok. 100 sztuk liści ciętych. Gatunek ten jest uprawiany w szklarniach w licznych odmianach, np. ,Matador’, ,Goldelse’. Adiantum tenerum — Adiantum delikatne. Pochodzi z Ameryki tropikalnej. Różni się od poprzedniego znacznie większymi listkami. Oba te gatunki dla zachowania jasnozielonej barwy nie powinny być prze- nawożone. Specjalnie należy unikać nawożenia azotowego. Z odmian tego gatunku na uwagę zasługuje A. tenerum ,Farleyense’ — o młodych liściach różowawo zabarwionych, starszych żółtawo-zielonych. Nephrolepis exaltata — Nefrolepis wysoki (Paprotka pokojowa). Pochodzi z...

Rośliny z rodziny Selaginellaceae rosną przeważnie w lasach podzwrotnikowych, cienistych i wilgotnych. Toteż w naszych warunkach uprawia się je w szklarniach o różnej temperaturze, zależnie od gatunku. Widliczki mają widlasto rozgałęzione łodygi, pokryte drobnymi, naprzemianłegle ułożonymi łuskowatymi liśćmi. Są one uprawiane bądź jako rośliny doniczkowe, bądź jako trawnikowe w palmiarniach i ogrodach zimowych. Selaginella apoda — Widliczka bezłodygowa. Pochodzi z Ameryki Północnej. Roślina kilkucentymetrowej wysokości, o zwartym pokroju, jasnozielona, nadaje się jako darń w chłodnych szklarniach, do zazieleniania powierzchni ziemi. Jest łatwo rozmnażana przez podział (rozerwanie darni). Lubi gleby próchniczne, często zraszane, stanowiska cieniste. Selaginella martensii — Widliczka Martensa. Pochodzi z Meksyku. Dorasta do 30 cm wysokości, pędy wiotkie, częściowo płożące się, listki łuskowate, jasnozielone, połyskujące. Jest łatwo rozmnażana z sadzonek długości 5-8 cm, które szybko się zakorzeniają wiosną, w doniczce, w piasku gruboziarnistym, zmieszanym w połowie z miałem torfowym, przykryte szybą szklaną. Stosuje się do ozdoby szklarni i palmiarni. Selaginella pallescens (S. cuspidata var. emiliana) — Widliczka blada. Pochodzi z Meksyku. Dorasta do 30 cm wysokości, pędy dość sztywne, delikatnie łuskowato ulistnione. Jest rozmnażana z odkładów robionych w miale torfowym. Najozdobniejsza z widliczek, o dużych wymaganiach wilgotnościowych. Przy braku pielęgnacji i stałych oprysków szybko marnieje. Służy do ozdabiania koszy z kwiatami, najczęściej stosowana w odmianie ,Aurea’ —...

Adiantum pedatum — Adiantum gruntowe. Pochodzi z Ameryki Północnej i Azji. Roślina o wysokości do 80 cm, ogonek liściowy długości 50 cm, liść długości 30 cm i szerokości ponad 30 cm, o lekkim ozdobnym pokroju. Jedyny gatunek z tego rodzaju zimujący w naszych warunkach. Liście tego gatunku mogą mieć zastosowanie w bukieciarstwie. Athyrium alpestre — Wietlica alpejska. Pochodzi z gór Europy, Azji Mniejszej i Ameryki Północnej. Liście długości do 160 cm, ciemnozielone, miękkie, nagie, łatwo więdnące, najszersze w części środkowej (17-35 cm szerokości). Ogonek liściowy pokryty jasnobrunatnymi łuskami. Wietlica alpejska jest u nas paprocią górską. Występuje w Tatrach, na Sądecczyźnie, w Bieszczadach, w stanowiskach wilgotnych i zacienionych, przeważnie w lasach olszowych i bukowych. Athyrium filix-jemina — Wietlica samicza. Pochodzi z Europy północnej i środkowej, Azji i Ameryki Północnej. Liście długości 120-150 cm. Blaszka jasnozielona, cienka, naga, łatwo więdnąca, potrójnie pierzasta, długości do 1 m, w części środkowej szerokości 40 cm. Wietlica samicza jest w Polsce jedną z najpospolitszych paproci, występuje w lasach na całym niżu i w górach do krainy kosodrzewiu włącznie. Lubi stanowiska wilgotne, zacienione. Chętnie występuje w łęgowych lasach olszowo-jesionowych. Często sadzona w stanowiskach wilgotnych w parkach i ogrodach. Dryopteris filixmas — Nerecznica samcza. Pochodzi z Europy środkowej, Azji południowej i środkowej, Ameryki i Afryki północno- -wschodniej. Liście długości do 150 cm, świeżozielone, podwójnie pierzaste . Kłącze długości do 1 m, mocno zakorzenione, pokryte wraz z ogonkami...

Osmunda regalis L. — Długosz królewski. Pochodzi z Afryki, Ameryki, Azji, Australii i Europy. Liście długości do 180 cm i szerokości ok. 30 cm, podwójnie pierzaste, długoogonkowe o blaszce nagiej, żywozielonej, jesienią brązowiejącej. Kłącze skośnie wzniesione, krótkie i grube. W Polsce występuje na niżu w podmokłych lasach olszowych i na torfowiskach. Długosz królewski jest paprocią rzadką, reliktową, objętą u nas ochroną gatunkową. Pocięte kłącza tej paproci mogą służyć jako podłoże przy uprawie...

Znanych jest kilka tysięcy gatunków paproci na całej kuli ziemskiej, najwięcej ich rośnie w lasach tropikalnych, gdzie można spotkać paprocie drzewiaste, u nas uprawiane w szklarniach, np. Alsophila, której nie rozgałęziona kłodzina wznosi się często na wysokość kilku metrów ponad ziemię. Wiele gatunków bytuje jako epifity (porosła) na pniach drzew, np. Platyceriuvi (Płaskla łosioroga), której liście płonne kształtu nerkowatego przylegają do pnia drzewa, na którym paproć się znajduje, a liście zarodnikonośne przypominają kształtem rogi łosia, są bowiem głęboko wycinane. Wśród paproci przeważają gatunki trwałe, o płożących kłączach, zakończonych pękiem pojedynczych lub pierzastodzielnych liści, za młodu ślimakowato zwiniętych. W Polsce można spotkać około 40 gatunków paproci, z których większość wymaga stanowisk wilgotnych, choć występują również takie, które znoszą suche piaszczyste podłoże, np. orlica (Pteridium aquilinum), spotykana w borach sosnowych na niżu, nad morzem i w niższych terenach górskich. Paprocie przeważnie są roślinami cieniolubnymi, najbardziej odpowiada im gleba próchniczna, choć mogą rosnąć na każdej glebie ogrodowej z domieszką miału torfowego (około 4 beli po 50 kg na 100 m), o odczynie gleby lekko kwaśnym (pH 5,8-6,5). Paprocie są głównie rozmnażane przez podział kłączy na kilka lub nawet kilkanaście części, zależnie od ich wielkości. Najlepiej jest dzielić kłącza w kwietniu—maju, gdy rozpoczyna się wegetacja paproci. Kłącza rozrywa się ręcznie, z noża korzysta się jedynie przy rozcinaniu tych miejsc, których palcami nie można rozdzielić. Części otrzymane z podziału wysadza się bezpośrednio na miejsce...

Część nazw roślin obecnie używanych pochodzi wprost od Rzymian, np. Salix, Rosa, Prunus. Ogromna większość roślin opisywanych później otrzymała nazwy podobne do terminów łacińskich lub greckich; wskazują na to m.in. końcówki nazw. Przy nazwach pochodzących od nazwisk zastosowano terminy z języków nowożytnych. Ponieważ przyjęto pisanie nazw po łacinie, obowiązuje również właściwy sposób ich wymawiania zawarty w regułach, większość jednak liter w nazwach łacińskich wymawia się tak samo jak w języku polskim. Wszelkie odchylenia od wymowy zwykłej są ujęte w zasady: AE jest wymawiane jak E (Elaeagnus, Chaenomeles, Spiraea), AE na końcu wyrazu jest wymawiane jako oddzielne E (Hippophae), C oraz CC przed samogłoskami a, o, au, u oraz przed spółgłoskami jest wymawiane jak K lub KK (Sambucus, Cornus, Yucca), C przed samogłoskami i dwugłoskami e, i, y, ea, oe jest wymawiane jak C, zaś CC jak KC (Celtis, cymosus, cinereus, laciniosa, coccineus), GU jest wymawiane jak GW (sanguineus), H po spółgłoskach nie jest wymawiane (Rhodotypos, Ailanthus, Enkianthus), OE jest wymawiane jak E (coeruleus, joetida), PH pochodzące z greki jest wymawiane jak F (Symphoricarpos, Staphylea, Stephanandra), QU jest wymawiane jak KF (quinquejolia), SCH jest czasem wymawiane jako oddzielne litery S i CH (Schizophragma) lub razem, jest wymawiane jak W (Vitis, viscosus, Vinca), X jest wymawiane jak KS (ma.xim.us), przed samogłoskami jest wymawiane jak J (Carya,...