Złocień

Rodzaj Chrystanthemum obejmuje zarówno rośliny roczne, jak i byliny. Układ liści skrętoległy, liście zazwyczaj pierzasto wcinane, czasem całobrzegie lub ząbkowane. Koszyczki kwiatowe średnie lub duże, osadzone najczęściej pojedynczo, czasem zebrane w baldachogrona. W uprawie rocznej spotyka się 5 gatunków chryzantem. Choroby i szkodniki. Spośród chorób na chryzantemach najczęściej występuje szara pleśń objawiająca się powstawaniem małych, brunatnych plamek, otoczonych ciemniejszą obwódką i pokrywających się przy dużej wilgotności powietrza ciemnoszarym nalotem. Tymże nalotem pokrywają się kwiatostany i pąki. Silniejszemu wystąpieniu choroby sprzyja pochmurna, dżdżysta pogoda. Na obumarłych częściach, roślin powstają czarne, grudkowate przetrwalniki. Zapobieganie tej chorobie polega na rzadszym wysadzaniu roślin i wietrzeniu szklarni. W przypadku wystąpienia choroby rośliny należy opryskiwać środkami grzybobójczymi zawierającymi: wielosiarczek baru, dwusiarczek wapnia czy też środkami tiokarbaminowymi. Ze szkodników najgroźniejszy jest węgorek. Jego obecność można poznać po zasychaniu liści, posuwającym się od dołu do góry. Węgorki przenoszą się najczęściej z chorych roślin, a także wraz z ziemią. Zwalczanie węgorków polega na pobieraniu sadzonek z roślin zdrowych, parowaniu gleby stosowanej w szklarni do chryzantem oraz opryskiwaniu środkami chemicznymi fosforoorganicznymi wg przepisu. Chrysanthemum carinatum (Ch. tricolor) — Złocień trójbarwny (Chryzantema trójbarwna). Pochodzi z Afryki północnej. Roślina roczna, wysokość 40-60 cm. Łodyga wzniesiona, rozgałęziona, szarozielona, liście podwójnie pierzastodzielne, o odcinkach równowąskich, ząbkowanych. Koszyczki kwiatowe o średnicy 4-6 cm, osadzone pojedynczo na długich szypułkach. Kwiaty brzeżne języczkowe, białe, u nasady żółte, Kwiaty rurkowe wypełniające środek przeważnie ciemnoczerwone. Kwitnie w 10 tygodni od wysiewu, przeważnie w czerwcu—sierpniu. Wysiewa się je w kwietniu w chłodnym inspekcie (1 g zawiera ok. 450 nasion). Wysadza się w odstępach 20 cm. Mogą być wysiewane wprost do gruntu, następnie przerywane. Chrysanthemum coronarium (Matricaria oleracea) — Złocień wieńcowy. Pochodzi z krajów śródziemnomorskich. Roślina roczna, wysokość 30-100 cm, łodyga wzniesiona, rozgałęziająca się, gęsto ulistniona. Liście podwójnie pierzastodzielne, dolne ogonkowe, górne siedzące. Koszyczki kwiatowe średnicy 4 cm, osadzone na długich szypułkach. Kwiaty języczkowe żółte, rurkowe wypełniające środek koszyczka zielonkawe. Kwitnie w czerwcu—wrześniu. Rozmnażany z siewu (patrz złocień trójbarwny). Chrysanthemum indicum (Ch. japonicum) — Złocień japoński. Pochodzi z Japonii i Chin. Bylina uprawiana powszechnie jako roślina kwietnikowa roczna. Stosuje się ją jako trzecie obsadzenie kwietnika. Do tego celu złocienie ogrodowe rozmnaża się z sadzonek w szklarniach. Na rośliny mateczne wybiera się egzemplarze zdrowe, o normalnie silnie wykształconych kwiatostanach. Wykopuje się je z gruntu późną jesienią, najczęściej w listopadzie, przycina nad ziemią i przechowuje w szklarni chłodnej, w temperaturze 3-5°C. Sadzonkowanie rozpoczyna się zazwyczaj w lutym lub marcu, przy czym sadzonki można wykonywać do czerwca. Na 4-6 tygodni przed okresem sadzonkowania rośliny mateczne przenosi się do budynku o temperaturze 10-12°C, ustawiając blisko światła, aby rośliny nie wybiegały. Sadzonki złocieni powinny mieć 3-5 cm długości. Sadzi się je zwykle do skrzynek, do mieszaniny gruboziarnistego piasku z miałem torfowym (2:1), w odstępach 5 cm, czyli ok. 400 roślin na 1 m2. Ukorzenienie się sadzonek trwa ok. 3 tygodni. Ukorzenione sadzonki sadzi się do doniczek o średnicy 8-9 cm lub do skrzynek z ziemią z domieszką ściółki torfowej i piasku. Przy wysadzaniu usuwa się z sadzonek dolne liście, na których często pojawiają się choroby i szkodniki. Po posadzeniu przetrzymuje się rośliny w szklarni umiarkowanej o temperaturze 10-12°C lub w inspekcie. Można je posadzić bezpośrednio w inspekcie, w odległości ok. 12 cm. W połowie maja złocienie przenosi się na zagony. Pielęgnacja roślin przeznaczonych do wysadzania na kwietniki polega na odchwasźczaniu, spulchnianiu oraz na uszczykiwaniu wierzchołków, w celu wywołania oddolnego rozkrzewiania. -Na kwietniki wysadza się rośliny już kwitnące lub pokryte pąkami, we wrześniu, czasem w początkach października, w glebę żyzną, ogrodową, o odczynie alkalicznym (pH=7). W miastach do obsadzania kwietników jesiennych są stosowane często odmiany: Ch. indicum ,Marie Masson’ i Ch. indicum ,Gustaw Griinewald’. Chrysanthemum parthenium (Pyretrum parthenium, Matricaria parthenium, M. odorata) — Złocień maruna. Pochodzi z Kaukazu. W swojej ojczyźnie bylina, u nas uprawiana jako roślina roczna, wysokość 20 cm. Łodyga wzniesiona, silnie rozgałęziona, liście ogonkowe miękkie, w zarysie jajowate, pierzasto wcinane. Koszyczki kwiatowe niepozorne, tworzą baldachogrona. Kwiaty brzeżne języczkowe białe, środkowe rurkowe żółte. Kwitnie w czerwcu—sierpniu. Rozmnażany tak jak Ch. carinatum. Złocień maruna jest często stosowany jako roślina obwódkowa lub na kwietniki dywanowe na drugie obsadzenie: Ch. parthenium ,Aureum’ — wyróżnia się liśćmi żółtej barwy, Ch. parthenium ,Laciniatum’ — o liściach pierzastosiecznych. Chrysanthemum segetum — Złocień polny. Pochodzi z Europy. U nas rośnie jako chwast polny w Poznańskiem i na Pomorzu. Wysokość 30-60 cm, łodyga słabo rozgałęziona, liście wydłużone lub jajowate, u nasady obejmujące łodygę, pierzaste, wcinane. Koszyczki kwiatowe średnicy 2,5-4 cm, kwiaty języczkowe złocistożółte. Kwitnie w czerwcu—sierpniu. Stosuje się go na rabaty kwiatowe lub na kwiat cięty. Helichrysum (Gnaphalium) — Kocanki. Rośliny roczne, byliny lub podkrzewy o liściach skrętoległych, koszyczkach kwiatowych osadzonych pojedynczo lub zebranych w baldachokształtne wiechy. W koszyczku wszystkie kwiaty rurkowe. Na kwiat cięty do suchych wiązanek jest uprawiany Helichrysum bracteatum znany pod nazwą nieśmiertelnika. Pochodzi z Australii, wyrasta do wysokości 40-100 cm. W ogrodach skalnych lub na obwódkach jest stosowany Gnaphalium lanatum pochodzący z południowej Afryki. Wyrasta do wysokości 50- 100 cm. Cała roślina jest gęsto popielato, wełnisto owłosiona, o liściach owalnych długości ok. 2 cm i szerokości ok. 2 cm. Rozmnaża się głównie przez sadzonki na wiosnę lub w drugiej połowie lata. Sadzonki sporządza się z wierzchołków pędów. W celu otrzymania roślin rozkrzewionych pędy wierzchołkowe przycina się. W maju rośliny sadzi się na kwietniki, jesienią przed nastaniem mrozów przenosi się je do szklarni chłodnej. Gnaphalium lanatum bywa również prowadzone w formie drzewek.